درمان رتینوپاتی دیابتی؛ آیا رتینوپاتی دیابتی درمان دارد؟
- نویسنده: سپهراد فرزامی – نویسنده تخصصی حوزه سلامت
- تایید علمی: دکتر مهرداد مهرآزما - متخصص چشم، فوق تخصص شبکیه
- بازبینی نهایی: شهلا صفائی- استراتژیست محتوا و ناظر نهایی
رتینوپاتی دیابتی به عنوان یکی از شایع‌ترین عوارض چشمی دیابت، موجب آسیب جدی به شبکیه چشم و در نهایت کاهش بینایی و یا حتی در مواردی، نابینایی کامل می‌شود. سوالی که معمولاً برای بیماران مبتلا به دیابت و یا خانواده‌شان پیش می‌آید این است که آیا رتینوپاتی دیابتی قابل درمان است یا نه؟ آیا می‌توان جلوی پیشرفت آن را گرفت یا حتی بخشی از بینایی از دست رفته را بازگرداند؟ برای درمان رتینوپاتی دیابتی راهکارهای متعددی وجود دارد که می‌توانند از آسیب بیشتر به چشم جلوگیری کرده و در برخی موارد به بهبود بینایی کمک کنند. این درمان‌ها شامل روش‌های لیزر، جراحی و تزریق داروهای خاص داخل چشم هستند که بسته به شدت و مرحله بیماری انتخاب می‌شوند.
در این مقاله به بررسی دقیق‌تر روش‌های درمان رتینوپاتی دیابتی خواهیم پرداخت.
این مقاله صرفاً با هدف آگاهی شما منتشر شده است. توصیه می‌شود برای هرگونه مشاوره پزشکی، تشخیص یا درمان، با یک متخصص مشورت کنید.
راه‌های درمان رتینوپاتی دیابتی
نوع و شدت رتینوپاتی دیابتی نقش اصلی در تعیین روش درمان رتینوپاتی دیابتی دارد. هدف از درمان این بیماری، کندکردن یا متوقف‌کردن پیشرفت بیماری است. اگر رتینوپاتی دیابتی غیرپرولیفراتیو (بدون رشد عروق غیرطبیعی) خفیف یا متوسط دارید، ممکن است فوراً نیاز به درمان نداشته باشید. متخصص چشم شما به دقت وضعیت چشمانتان را زیر نظر خواهد گرفت تا در صورت نیاز و در زمان مناسب، درمان آغاز شود. اما اگر به رتینوپاتی پرولیفراتیو (با رشد عروق غیرطبیعی) دچار شده‌اید، حتماً به درمان نیاز خواهید داشت. (منبع)
بیشتر بدانید: (رتینوپاتی دیابتی چیست و چه علائمی دارد؟)
در کنار رتینوپاتی، عوارض چشمی دیابتی دیگری مثل ورم ماکولا نیز قابل‌درمان هستند؛ اما زمان و نوع درمان توسط متخصص شبکیه تعیین می‌شود.
درمان رتینوپاتی دیابتی با دارو
یکی از شیوه‌های درمان رتینوپاتی، تزریق دارو به چشم است. برای درمان این عارضه دسته‌ای داروها وجود دارند که به آن داروهای ضد فاکتور رشد اندوتلیال عروقی (anti-VEGF) گفته می‌شود. از جمله این داروها می‌توان به افلیبرسپت، بواسیزوماب یا رانیبیزوماب اشاره کرد.
در رتینوپاتی دیابتی پیشرفته، چشم شروع به ساختن عروق جدید می‌کند؛ این عروق تازه شکننده و ظریف هستند و ممکن است مایعات از درون آن‌ها به بیرون نشت کنند. این داروها رشد عروق غیرطبیعی در چشم را متوقف می‌کنند و همچنین می‌توانند نشت مایعات را متوقف کرده و در درمان ورم ماکولای دیابتی کارساز واقع شوند. شروع درمان با داروهای anti-VEGF می‌تواند از کاهش بیشتر بینایی جلوگیری کند و در برخی افراد، کیفیت بینایی را بهبود ببخشد.
پزشک این داروها را به داخل چشم شما تزریق می‌کند. در چند ماه اول، چندین جلسه درمانی خواهید داشت و پس از اتمام دوره اول درمان، تعداد جلسات کاهش می‌یابد. تزریقات معمولاً با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. شاید از اینکه سوزنی به چشمتان برخورد کند هراس دارید؛ در این مورد باید بگوییم که سوزن تزریق تقریباً به نازکی یک تار مو است و دردی را به شما تحمیل نمی‌کند. (منبع)
پس از تزریق، ممکن است تا ۲۴ ساعت ناراحتی خفیفی مانند سوزش، اشک‌ریزی یا درد احساس کنید که طبیعی است. این روش درمان رتینوپاتی دیابتی، امکان دارد عوارض جانبی‌ای را به همراه داشته باشد که از جمله آن‌ها می‌توان به فشار داخل چشم و عفونت اشاره کرد. در صورت بروز هر یک از این‌ها، حتما با پزشک خود تماس بگیرید.
این تزریقات باید به طور منظم تکرار شده و در برخی موارد همراه با درمان لیزری استفاده می‌شوند (منبع).
درمان رتینوپاتی دیابتی با لیزر
یکی دیگر از روش‌های درمان رتینوپاتی دیابتی، لیزر یا فوتوکواگولاسیون است. در این روش با استفاده از پرتوهای لیزر عروق خونی غیرطبیعی در چشم سوزانده یا کوچک می‌شوند. از این روش همچنین برای درمان نواحی شبکیه که جریان خون مناسبی ندارند، نیز استفاده می‌شود. (منبع)
معمولاً پزشک این درمان را طی چند جلسه در مطب انجام می‌دهد و از داروی بی‌حسی برای بی‌حس‌کردن چشم‌ها استفاده می‌کند. درمان با لیزر می‌تواند از پیشرفت بیماری چشم جلوگیری کند که این امر برای جلوگیری از کاهش بینایی یا نابینایی بسیار مهم است. برخلاف داروهای anti-VEGF، درمان با لیزر کمتر قادر است بینایی از دست رفته را بازگرداند.
دو نوع درمان با لیزر وجود دارد:
- درمان فوکال/گرید: این روش بر روی یک ناحیه کوچک از شبکیه تمرکز دارد و برای درمان ورم ماکولای دیابتی استفاده می‌شود.
- درمان پراکنده (Scatter) که به آن فوتوکواگولاسیون پان‌رِتینال (PRP) نیز گفته می‌شود، ناحیه وسیع‌تری از شبکیه را تحت پوشش قرار می‌دهد و برای درمان رشد عروق غیرطبیعی در رتینوپاتی پرولیفراتیو دیابتی (پیشرفته) به کار می‌رود. (منبع)
ویترکتومی و درمان رتینوپاتی دیابتی
ویترکتومی یک روش جراحی است که در آن ابزارهای کوچکی از طریق بخش سفید چشم به نام صلبیه وارد حفره زجاجیه در مرکز چشم می‌شوند و خونریزی‌های داخل زجاجیه را پاک‌سازی می‌کنند. (منبع)
این عمل برای درمان مشکلاتی مانند خونریزی شدید یا بافت اسکاری (زخم) که در اثر رتینوپاتی پرولیفراتیو دیابتی ایجاد شده، انجام می‌گردد. بافت اسکار (زخمی) می‌تواند باعث شود شبکیه از سطح زیرین خود جدا شود. جدا شدن کامل شبکیه (Detachment) می‌تواند منجر به نابینایی کامل گردد.
در طی ویترکتومی، محلول نمکی شفافی به آرامی وارد چشم می‌شود تا فشار داخل چشم در طول جراحی حفظ و جایگزین زجاجیه شود. این جراحی معمولاً در مراکز جراحی یا بیمارستان صورت می‌گیرد و از بی‌حسی موضعی یا بیهوشی عمومی برای بیمار استفاده می‌شود. (منبع)
جراحی لنز کاتاراکت
در مراکز جراحی یا بیمارستان، پزشک می‌تواند لنز کدر شده چشم شما که ناشی از آب مروارید (کاتاراکت) است را خارج کرده و آن را با یک لنز مصنوعی جایگزین کند. افرادی که جراحی آب مروارید انجام می‌دهند، معمولاً پس از عمل دید بهتری خواهند داشت. پس از بهبود چشم، ممکن است نیاز به نسخه جدید برای عینک خود داشته باشید.
کیفیت دید پس از جراحی آب مروارید به میزان آسیب‌های ناشی از رتینوپاتی دیابتی یا ورم ماکولا بستگی دارد. (منبع)
چگونه از رتینوپاتی دیابتی جلوگیری کنیم؟
قطعا پیشگیری از بروز رتینوپاتی دیابتی امری راحت‌تر و تاثیرگذار‌تر از درمان آن است. خوشبختانه این بیماری قابل‌پیشگیری است و تنها با رعایت چند مورد ساده می‌توان احتمال بروز آن را بسیار کاهش داد.
ما در مقالۀ «چگونه از نابینایی دیابتی جلوگیری کنیم؟» تمامی راهکارهای لازم و حیاتی برای پیشگیری از بروز عوارض چشمی دیابت را ذکر و تشریح کرده‌ایم. شما می‌توانید با کمک این موارد، سلامت بینایی خود را تامین نمایید.
بیشتر بدانید: (چگونه از نابینایی دیابتی جلوگیری کنیم؟)
آگاهی؛ اولین قدم در مسیر درمان رتینوپاتی دیابت
بسیاری از افراد ممکن است در مراحل اولیه بیماری علائم قابل توجهی نداشته باشند، اما این مرحله بهترین زمان برای شروع درمان و جلوگیری از پیشرفت نابینایی است. آگاهی از راه‌های درمان رتینوپاتی دیابتی مانند لیزر، تزریقات چشمی و جراحی، به بیماران قدرت تصمیم‌گیری بهتر می‌دهد و آن‌ها را تشویق می‌کند که به موقع به پزشک مراجعه کنند. همچنین، شناخت دقیق از روند درمان و عوارض احتمالی می‌تواند نگرانی‌ها را کاهش داده و روند درمان را موفق‌تر نماید.
ما در دیابت 365، دوره‌های آموزشی‌ای را ترتیب داده‌ایم که در آن دربارۀ دیابت، عوارض دیابت و مهم‌تر از همه چگونگی مدیریت آن توضیح داده‌ایم. این دوره‌ها توسط بهترین و مجرب‌ترین متخصصان کشور اجرا شده و جای هیچ ابهامی را در فرایند مدیریت دیابت باقی نمی‌گذارد.
