چگونه گزارش و نتایج سنسور پایش قند خون را تفسیر کنیم؟

نویسنده: سپهراد فرزامی – نویسنده تخصصی حوزه سلامت

تایید علمی: دکتر محمدرضا مهاجری تهرانی- فوق تخصص غدد و متابولیسم

تفسیر گزارش و نتایج سنسور پایش قند خون از اهمیت بالایی برخوردار است. هنگامی که شما سنسور پایش قند خون را به بدن خود متصل می‌کنید، با انبوهی از اطلاعات مواجه می‌شوید. بدیهی است که صرف داشتن این داده‌ها کافی نیست؛ بلکه تفسیر درست و دقیق نتایج سنسور پایش قند است که شما را از نوسان قند خونتان آگاه می‌کند. تفسیر نتایج دستگاه سی جی ام به شما کمک می‌کند تا قند خون‌تان را به شکل بهتری مدیریت کرده و از بروز هرگونه عوارض دیابت، پیشگیری نمایید.

گزارش‌های سنسور پایش قند خون شامل شاخص‌ها و نمودارهای مختلفی است که بیمار بدون درک درست آن‌ها، ممکن است موجب سردرگمی یا حتی تصمیم‌گیری‌های نادرست شود. درک صحیح این گزارش‌ها می‌تواند به بهبود کنترل دیابت، کاهش خطرات ناشی از افت یا افزایش شدید قند خون و بهینه‌سازی برنامه دارویی و غذایی کمک کند.

ما در این مقاله، با هدف آشنایی بیشتر با گزارش‌های سنسور پایش قند خون و نحوه تفسیر شاخص‌ها، تمامی مواردی را که می‌بایست درمورد تفسیر نتایج سی جی ام بدانید، فراهم کرده‌ایم.

اجزای اصلی گزارش و نتایج سنسور پایش قند خون

هنگامی که اپلیکیشن سنسور پایش قند خون را باز می‌کنید، با شاخص‌های گوناگونی مواجه می‌شوید که هر کدام عددی را نشان می‌دهند. این شاخص‌ها اطلاعاتی را در بر دارند که شما به عنوان یک فرد مبتلا به دیابت، می‌بایست حتما به آن واقف باشید.

در ادامه این شاخص‌ها را معرفی و اهمیت آن‌ها را توضیح داده‌ایم.

میانگین قند خون (Average Glucose) چیست؟

میانگین قند خون، یکی از شاخص‌های پایه است که از داده‌های سنسور پایش قند خون به‌دست می‌آید. این عدد، میانگین تمامی مقادیر ثبت‌شدۀ قند خون در یک بازۀ زمانی مشخص را نشان می‌دهد.

برای مثال، اگر یک سنسور در طول روز، هر ۵ دقیقه یک بار قند خون را اندازه‌گیری کند، در مجموع حدود ۲۸۸ داده در روز ثبت می‌شود. میانگین این مقادیر، عددی به ما می‌دهد که نشان‌دهندۀ سطح کلی قند خون در آن روز است.

(نکته: بعضی از برندهای سنسور پایش قند خون هر 3 دقیقه یک بار قند خون را اندازه‌گیری می‌کنند که به همین سبب، از دقت بالاتری برخوردار هستند. برای یافتن بهترین سنسور پایش قند خون، به مقالۀ «بهترین برند سنسور پایش قند خون چیست؟» مراجعه کنید.)

توجه داشته باشید که میانگین قند خون به‌تنهایی تصویر کاملی از وضعیت دیابت ارائه نمی‌دهد. دو نفر ممکن است میانگین قند خون یکسانی داشته باشند، اما یکی از آن‌ها نوسانات شدیدی بین افت و افزایش قند داشته و دیگری نوسانات کم‌تری را تجربه کرده باشد؛ بنابراین، اگر فقط به میانگین قند خون توجه کنیم، ممکن است از وجود هیپوگلیسمی‌های خطرناک یا هایپرگلیسمی‌های پنهان غافل بمانیم. (منبع)

شاخص مدیریت قند (GMI) چیست؟

شاخص مدیریت قند (Glucose Management Index) یا به طور مخفف GMI، جایگزین شاخص «HbA1C تخمینی» یا همان «eA1C» است. GMI با استفاده از میانگین قند خون محاسبه‌شده در سنسور پایش قند خون، مقدار A1C را تخمین زده و به واحد درصد (همان واحد A1C) ارائه می‌دهد. نکته مهم در مورد GMI این است که این شاخص، به طور تقریبی میزان A1c را محاسبه می‌کند و با نتیجه آزمایش هموگلوبین A1C که در آزمایشگاه‌ها انجام می‌شود، برابر نخواهد بود. (آزمایش هموگلوبین A1C چیست؟)

شاخص GMI تنها تصویری کلی از مقدار A1C به شما می‌دهد. این تصویر کمک می‌کند تا به طور تقریبی بدانید که در یک بازۀ زمانی، نوسان قند خون شما به چه صورت بوده و برنامۀ مدیریت قند خونتان، تا چه‌اندازه موفق بوده است.

اگر شما نیز تمایل دارد که از میزان دقیق A1C خود مطلع شوید، می‌بایست حتما به آزمایشگاه مراجعه کرده و تست هموگلوبین A1C را انجام دهید. (منبع)

زمان در محدوده (TIR) چیست؟

شاخص زمان در محدوده (Time in Range) یا به طور مخفف TIR، نشان‌دهندۀ مدت‌ زمانی است که فرد مبتلا به دیابت، قند خونش را در محدودۀ هدف نگه داشته است. شاخص TIR یکی از مهم‌ترین مزایای سنسور پایش قند خون است که به فرایند مدیریت دیابت، کمک شایانی می‌کند. (مزایا و معایب سنسور پایش قند خون (CGM) چیست؟)

برای بیشتر بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع ۱ یا نوع ۲، این محدوده معمولاً بین ۷۰ تا ۱۸۰ mg/dL است. TIR به‌صورت درصدی گزارش می‌شود. برای مثال، اگر شما قند خون خود را به اندازۀ ۷۰ درصد از روز، در این محدوده نگه دارید، یعنی تقریباً ۱۷ ساعت از شبانه‌روز، قند خونتان در وضعیت مطلوب بوده است.

در اپلیکیشن‌های مربوط به سنسور پایش قند خون اطلاعات مربوط به TIR معمولاً به‌صورت یک نوار عمودی رنگی نمایش داده می‌شود. این نوار درصد زمانی را که قند خون شما در محدوده‌های مختلف قرار داشته، به‌صورت تصویری نشان می‌دهد.

در این گزارش‌ها، هر محدوده با رنگ خاصی نمایش داده می‌شود:

زیر ۵۴ mg/dL: بسیار پایین – معمولاً به رنگ قرمز تیره
۵۴ تا ۶۹ mg/dL: پایین – معمولاً نارنجی
۷۰ تا ۱۸۰ mg/dL: محدوده هدف – معمولاً سبز
۱۸۱ تا ۲۵۰ mg/dL: بالا – زرد یا نارنجی روشن

بیش از ۲۵۰ mg/dL: بسیار بالا – قرمز روشن یا بنفش

این نوار از پایین به بالا تنظیم می‌شود؛ یعنی بخش‌های پایین‌تر نشان‌دهندۀ هیپوگلیسمی (افت قند شدید) و بخش‌های بالاتر نشان‌دهندۀ هایپرگلیسمی (افزایش قند شدید) هستند. هرچه بخش سبز بزرگ‌تر باشد، یعنی مدت بیشتری از روز را در محدودۀ سالم گذرانده‌اید.

برخی از گزارش‌ها در دیگر سنسورهای پایش قند خون، ممکن است شکل‌ها یا نمودارهای دیگری نیز برای نمایش این داده‌ها داشته باشند، مانند نمودارهای دایره‌ای یا گراف‌های زمانی. (منبع)

زمان پایین‌تر از محدوده (TBR) چیست؟

زمان پایین‌تر از محدوده (TBR – Time Below Range) یکی از دیگر شاخص‌هایی است که سنسور پایش قند خون ارائه می‌دهد. TBR نشان می‌دهد از چند درصد از زمان، سطح قند خون شما پایین‌تر از محدوده‌ی هدف (زیر ۷۰ mg/dL) قرار داشته است. این شاخص یکی از معیارهای بسیار مهم برای ارزیابی خطر هیپوگلیسمی (افت شدید قند خون) در افراد مبتلا به دیابت است.

هیپوگلیسمی می‌تواند علائم خفیفی مانند لرزش، تعریق، گرسنگی و اضطراب ایجاد کند. افت قند اگر در وضعیت شدید باقی بماند و به آن رسیدگی نشود، ممکن است منجر به ازدست‌دادن هوشیاری، تشنج و یا حتی مرگ نیز بشود. بنابراین کنترل TBR اهمیت بسیار زیادی دارد.

TBR به دو سطح تقسیم می‌شود:

سطح ۱ (۵۴ تا ۶۹ mg/dL): این سطح، مرحله هشداردهنده است. اگر قند خون در این محدوده قرار داشته باشد، بهتر است فرد مصرف قند را در نظر بگیرد و شرایط را کنترل کند. به طور طبیعی، در طول روز قند خون شما باید کمتر از 4 درصد در این سطح باشد (یعنی تقریباً کمتر از ۱ ساعت در روز).
سطح ۲ (کمتر از ۵۴ mg/dL): این سطح، هیپوگلیسمی خطرناک محسوب می‌شود. در این شرایط، نیاز به اقدام فوری وجود دارد؛ چراکه خطر بروز علائم جدی مانند بیهوشی یا تشنج بالاست. به طور معمول، در طول روز قند خون شما باید کمتر از 1 درصد در این سطح باشد (یعنی تقریباً کمتر از 15 دقیقه در روز). (منبع)

زمان بالاتر از محدوده (TAR) چیست؟

زمان بالاتر از محدوده (TAR – Time Above Range) در سنسور پایش قند خون نشان‌دهندۀ آن است که چند درصد از زمان، سطح قند خون شما بالاتر از محدوده هدف (یعنی بالای ۱۸۰ mg/dL) قرار گرفته است. TAR برای بررسی هایپرگلیسمی (افزایش شدید قند خون) اهمیت زیادی دارد.

سطوح TAR عبارتند از:

سطح ۱ (۱۸۱ تا ۲۵۰ mg/dL): این سطح نشان‌دهنده‌ بالابودن قند خون است که نیاز به بررسی دارد. میزان قند خون در طول روز، می‌بایست کمتر از ۲۵٪ در این سطح باشد (حدود ۶ ساعت در روز).
سطح ۲ (بیش از ۲۵۰ mg/dL): این سطح بیانگر هایپرگلیسمی شدید است. در این حالت، می‌بایست به سرعت بررسی و اقدامات لازم را به عمل بیاورید. قرارگیری میزان خون در این سطح، تا ۵٪ از زمان روزانه طبیعی است. (حدود ۱ ساعت در روز). (منبع)

چگونه فلش‌ها را در سنسور پایش قند خون تفسیر کنیم؟

کنار شاخص‌هایی که بالاتر به آن‌ها اشاره کردیم، در اپلیکیشن سنسور پایش قند خون معمولاً علامت‌هایی به شکل فلش (→ ↑ ↓) دیده می‌شود. این فلش‌ها بسته به مدل دستگاه ممکن است شکل یا تعداد متفاوتی داشته باشند، اما هدف اصلی آن‌ها نمایش جهت و شدت تغییرات قند خون است.

(سنسور پایش قند خون چیست و چگونه کار می‌کند؟)

تعداد و جهت فلش‌ها نشان می‌دهد قند خون شما در چه وضعیتی قرار دارد:

چند فلش رو به بالا (↑↑ یا ↑↑↑): قند خون به‌شدت در حال افزایش است
یک فلش رو به بالا (↑): افزایش ملایم قند خون
فلش افقی (→): قند خون نسبتاً پایدار و بدون تغییر چشمگیر
یک فلش رو به پایین (↓): کاهش ملایم قند خون
چند فلش رو به پایین (↓↓ یا ↓↓↓): افت شدید قند خون و نیاز فوری به بررسی

این فلش‌ها به کاربر کمک می‌کنند تا متوجه شود تغییرات قند خون در حال وقوع است، حتی اگر عدد فعلی هنوز در محدوده‌ی طبیعی باشد.

برای درک بهتر این فلش‌ها، فرض کنید قند خون فعلی شما ۸۰ mg/dL است و کنار آن دو فلش رو به پایین (↓↓) دیده می‌شود. این نشان می‌دهد که احتمال دارد قند خون شما به‌زودی وارد محدوده‌ی هیپوگلیسمی شود. (منبع)

AGP در سنسور پایش قند خون چیست؟

AGP یا پروفایل قند خون در حالت سرپایی (Ambulatory Glucose Profile) یک نمودار استاندارد و جامع است که با استفاده از داده‌های سنسور پایش قند خون، تهیه می‌شود. این نمودار، اطلاعات مربوط به نوسانات قند خون فرد را در بازه‌ای معمولاً ۱۴ روزه (متناسب با عمر و دوام سنسور)، جمع‌آوری کرده و آن‌ها را به‌صورت خلاصه نمایش می‌دهد. AGP به شما نشان می‌دهد که قند خونتان به طور معمول، در ساعات مختلف روز چه الگویی دارد.

ساختار اصلی AGP شامل یک محور افقی (ساعات شبانه‌روز) و یک محور عمودی (سطح قند خون بر حسب mg/dL) است. در این نمودار، یک خط میانه (میانگین یا میانه قند خون) نمایش داده می‌شود که نشان‌دهنده الگوی اصلی نوسان قند خون در طول روز است.

با تحلیل AGP، بیمار و پزشک می‌توانند تصمیمات دقیق‌تری در مورد تنظیم دوز انسولین، زمان‌بندی وعده‌های غذایی، میزان فعالیت جسمانی و حتی تنظیم هشدارهای سی جی ام اتخاذ کنند. امروزه در اغلب ویزیت‌های تخصصی دیابت، AGP به عنوان یکی از ابزارهای مهم و استاندارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. (منبع)

ممکن است شما نیز حین مواجهه با AGP، به سبب انبوه اطلاعات گوناگونی که در آن موجود است، سردرگم شده و یا تصور کنید که تفسیر چنین حجمی از اطلاعات تخصصی برایتان دشوار است. ما در مقالۀ «چگونه AGP را تفسیر کنیم؟» تمامی شاخص‌ها را توضیح داده و نمودار مندرج در AGP را تشریح کرده‌ایم.

مدیریت هوشمند دیابت با سنسور پایش قند خون

گزارش‌های سنسور پایش قند خون تنها مجموعه‌ای از اعداد نیستند؛ بلکه ابزاری برای تصمیم‌گیری آگاهانه، پیش‌بینی خطرات و بهبود روند درمان هستند. با تحلیل درست این اطلاعات می‌توان الگوهای پنهان را شناسایی کرد، هیپوگلیسمی یا هایپرگلیسمی را به‌موقع کنترل نمود و در نهایت، کیفیت زندگی فرد مبتلا به دیابت را به‌طور چشمگیری بهبود بخشید.

سنسور پایش قند خون، تصویری دقیق از وضعیت قند خون‌تان ترسیم می‌کند. با سنسور پایش، شما در هر لحظه از شبانه‌روز، بر روی قند خون خود تسلط کامل داشته و آن را مهار می‌کنید.

برای خرید سنسور پایش قند خون و آغاز مدیریت هوشمند دیابت، همین حالا اقدام کنید.