حمله قلبی دیابتی چیست و چه علائمی دارد؟
- نویسنده: سپهراد فرزامی – نویسنده تخصصی حوزه سلامت
- تایید علمی: دکتر سعید کلباسی فوق تخصص غدد و متابولیسم
- بازبینی نهایی: شهلا صفائی- استراتژیست محتوا و ناظر نهایی
یکی از جدی‌ترین پیامدهای دیابت، حمله قلبی دیابتی است. بالا بودن مداوم قند خون می‌تواند به مرور زمان به عروق خونی آسیب برساند، آن‌ها را سخت و تنگ کند و در نتیجه زمینه را برای بروز مشکلاتی مانند فشار خون بالا، تنگی عروق کرونری و در نهایت حمله قلبی دیابتی فراهم سازد. آمارها نشان می‌دهند افراد مبتلا به دیابت بیش از دیگران در معرض سکته قلبی و عوارض ناشی از آن قرار دارند.
یکی از موضوعات مهم در این زمینه، حمله قلبی دیابتی است. این اصطلاح به حمله قلبی در بیماران دیابتی اشاره دارد که به دلیل تغییرات ناشی از بیماری، گاهی با علائم متفاوت یا حتی بسیار خفیف ظاهر می‌شود. برخی بیماران دیابتی ممکن است دچار سکته قلبی خاموش شوند؛ یعنی بدون آنکه درد شدید قفسه سینه یا نشانه‌های معمول وجود داشته باشد، حمله قلبی رخ دهد. همین موضوع تشخیص را دشوار کرده و خطر آن را افزایش می‌دهد.
شناخت علائم حمله قلبی دیابتی اهمیت فراوانی دارد، زیرا تأخیر در تشخیص و درمان می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. آگاهی بیماران و خانواده‌ها از نشانه‌های هشداردهنده، می‌تواند جان فرد را نجات دهد و از بروز عوارض جدی جلوگیری کند. در ادامه این مقاله، به بررسی دقیق‌تر حمله قلبی دیابتی، دلایل بروز آن و علائمی که باید جدی گرفته شوند، می‌پردازیم.
این مقاله صرفاً با هدف آگاهی شما منتشر شده است. توصیه می‌شود برای هرگونه مشاوره پزشکی، تشخیص یا درمان، با یک متخصص مشورت کنید.
حمله قلبی دیابتی چیست؟
بیماری قلبی به مجموعه‌ای از مشکلات گفته می‌شود که عملکرد قلب را تحت تأثیر قرار می‌دهند. اصطلاح «بیماری قلبی-عروقی» (Cardiovascular Disease) گسترده‌تر است و علاوه بر بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و بیماری‌های عروق خونی را هم در بر می‌گیرد. شایع‌ترین نوع بیماری قلبی، بیماری عروق کرونر است که جریان خون به قلب را مختل می‌کند. (منبع)
بیشتر بدانید: (چگونه از سکته مغزی دیابت جلوگیری کنیم؟)
افراد مبتلا به دیابت نه تنها در معرض خطر بالاتر ابتلا به بیماری قلبی هستند، بلکه احتمال بروز نارسایی قلبی در آن‌ها نیز بیشتر است. نارسایی قلبی یک بیماری جدی است که در آن قلب توانایی کافی برای پمپاژ خون ندارد. این مشکل می‌تواند باعث تجمع مایع در ریه‌ها و ایجاد تنگی نفس شود، یا به شکل احتباس مایعات در بخش‌های دیگر بدن به‌ویژه پاها بروز کند و تورم ایجاد نماید. (منبع)
بیشتر بدانید: (آیا دیابت سلامت ریه را تهدید می‌کند؟)
چگونه دیابت منجر به حمله قلبی می‌شود؟
اگر قند خون برای مدت طولانی بالا باشد، می‌تواند به رگ‌های خونی آسیب برساند. این موضوع ممکن است به مشکلات جدی قلبی منجر شود.
وقتی سطح قند خون بالا می‌رود، بدن نمی‌تواند از تمام این قند به‌طور مؤثر استفاده کند. در نتیجه، بخشی از آن به گلبول‌های قرمز خون می‌چسبد و در جریان خون جمع می‌شود. این تجمع می‌تواند به رگ‌ها آسیب بزند و باعث انسداد رگ‌هایی شود که خون را به قلب و از قلب حمل می‌کنند. در چنین شرایطی، قلب نمی‌تواند اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت کند.
نزدیک نگه داشتن قند خون به سطح هدف HbA1c به محافظت از رگ‌های خونی و در نتیجه قلب کمک می‌کند. حتی افزایش خفیف قند خون در طول زمان می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی را بیشتر کند. پس باید بدانید HbA1c شما چقدر است و اگر بالا بود چگونه آن را کاهش دهید. (منبع)
بیشتر بدانید: (آزمایش هموگلوبین A1c چیست؟)
اگر دیابت دارید، خطر ابتلا به کلسترول بالا و فشار خون بالا نیز بیشتر است و هر دوی آن‌ها می‌توانند به رگ‌های خونی آسیب بزنند. در ادامه به عواملی که می‌توانند منجر به حمله قلبی دیابتی بشوند، می‌پردازیم.
کلسترول بالا
اگر کلسترول خون بالا باشد، چربی اضافی در خون به دیواره رگ‌ها می‌چسبد. این ماده چربی که «آتروم» نام دارد، می‌تواند داخل سرخرگ‌های منتهی به قلب جمع شود. این فرایند «آترواسکلروز» یا تصلب شرایین نام دارد.
آترواسکلروز زمانی رخ می‌دهد که کلسترول در رگ‌های خونی که وظیفه رساندن اکسیژن و مواد مغذی به قلب را دارند، تجمع پیدا می‌کند. گاهی پلاک‌های کلسترول ممکن است ترک بردارند یا پاره شوند. بدن برای ترمیم این پارگی، پلاکت‌ها را به محل آسیب می‌فرستد تا آن را ببندد. اما از آنجایی که عروق بسیار باریک هستند، تجمع پلاکت‌ها می‌تواند مسیر جریان خون را به‌طور کامل مسدود کند و مانع رسیدن اکسیژن به قلب شود؛ در این حالت حمله قلبی رخ می‌دهد. همین فرآیند می‌تواند در سایر عروق بدن نیز اتفاق بیفتد؛ مثلاً کاهش خون‌رسانی به مغز باعث سکته مغزی می‌شود و کاهش خون‌رسانی به دست‌ها، پاها یا بازوها منجر به بیماری عروق محیطی خواهد شد. (منبع)
اگر بخشی از آتروم جدا شود، می‌تواند باعث ایجاد لخته خون شود. در صورتی که این لخته رگ‌های اصلی قلب، یعنی شریان‌های کرونری را مسدود کند، جریان خون و اکسیژن به قلب قطع می‌شود و حمله قلبی رخ می‌دهد. (منبع)
فشار خون بالا
آترواسکلروز همچنین می‌تواند دیواره رگ‌ها را سفت‌تر و کم‌انعطاف‌تر کند. این موضوع ممکن است به فشار خون بالا یا تشدید آن منجر گردد. فشار خون بالا فشار بیشتری به رگ‌های خونی وارد می‌کند؛ فشاری که علاوه بر آسیب ناشی از کلسترول بالا و قند خون بالا است. (منبع)
بیشتر بدانید: (آیا قند خون به فشار خون مرتبط است؟)
بیماری عروق محیطی
بیماری عروق محیطی که با نام بیماری شریان‌های محیطی (PAD) نیز شناخته می‌شود، نوعی بیماری قلبی‌عروقی است که معمولاً به دلیل تجمع رسوبات چربی در دیواره سرخرگ‌ها ایجاد می‌شود.
PAD در رگ‌های خونی خارج از قلب و مغز به وجود می‌آید و بیشتر روی خون‌رسانی به پاها تأثیر می‌گذارد. یکی از اصلی‌ترین عوامل خطر برای ابتلا به PAD، زندگی با دیابت است. داشتن PAD خطر قطع عضو را افزایش می‌دهد. (منبع)
PAD اغلب نخستین علامتی است که نشان می‌دهد فرد مبتلا به دیابت، دچار بیماری قلبی-عروقی شده است. (منبع)
سیگار کشیدن
نیکوتین و سایر مواد شیمیایی موجود در سیگار باعث آسیب به رگ‌های خونی، افزایش فشار خون و کاهش سطح اکسیژن در خون می‌شوند. این عوامل احتمال بروز بیماری‌های قلبی و عروقی را در افراد مبتلا به دیابت چند برابر می‌کند.
اضافه‌وزن یا چاقی
چربی اضافه در بدن، به‌ویژه در ناحیه شکم، می‌تواند مقاومت به انسولین را افزایش دهد، سطح قند خون را بالا ببرد و فشار بیشتری بر قلب و عروق وارد کند. این وضعیت خطر حمله قلبی و سکته را افزایش می‌دهد.
کم‌تحرکی
نداشتن فعالیت بدنی کافی باعث افزایش قند خون، افزایش وزن و تضعیف عملکرد قلب و رگ‌ها می‌شود. ورزش منظم می‌تواند از بروز بیماری‌های قلبی جلوگیری کرده و حساسیت به انسولین را بهبود دهد.
بیشتر بدانید: (بهترین ورزش‌ها برای دیابت چیست؟)
مصرف الکل
مصرف الکل می‌تواند قند خون را دچار نوسانات شدید کند، فشار خون را افزایش دهد و سطح چربی‌های خون (مانند تری‌گلیسیرید) را بالا ببرد. این عوامل در کنار دیابت، احتمال ابتلا به مشکلات قلبی را بیشتر می‌کنند.
خوشبختانه می‌توان از بروز حمله قلبی دیابت جلوگیری کرد. برای این کار تنها کافی است یک سری از عادت‌ها را از زندگی روزمرۀ خود کنار گذاشته و تغذیه سالم، ورزش و مواردی از این قبیل را در برنامۀ روزانه خود قرار دهید.
بیشتر بدانید: (چگونه از حمله قلبی دیابتی پیشگیری کنیم؟)
علائم حمله قلبی دیابتی چیست؟
علائم شایع حمله قلبی دیابتی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تنگی نفس
- احساس سبکی سر یا غش
- سرگیجه
- تعریق شدید و بی‌دلیل
- درد در شانه‌ها، فک یا بازوی چپ
- درد یا فشار در قفسه سینه (به‌ویژه هنگام فعالیت)
- حالت تهوع
همان‌طور که پیش‌تر ذکر کردیم، همه افراد در هنگام حمله قلبی الزاماً همین علائم معمول را تجربه نمی‌کنند. به‌خصوص در زنان، ممکن است نشانه‌ها متفاوت یا خفیف‌تر باشند.
در هر صورت، اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، فوراً با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید یا سریعاً به نزدیک‌ترین بیمارستان مراجعه کنید.
علائم بیماری عروق محیطی نیز عبارتند از:
- گرفتگی پاها هنگام راه رفتن (لنگش متناوب) یا درد در لگن و باسن
- سرد بودن پاها
- کاهش یا نبود نبض در پاها یا ساق‌ها
- از بین رفتن چربی زیر پوست در بخش‌های پایینی پاها
- ریزش مو در نواحی پایینی پاها (منبع)
دیابت را بشناسید!
شناخت علائم حمله قلبی در افراد مبتلا به دیابت اهمیت حیاتی دارد، زیرا این بیماری می‌تواند نشانه‌های معمول حمله قلبی را کمرنگ یا متفاوت نشان دهد. بی‌توجهی به این علائم ممکن است منجر به تأخیر در درمان و افزایش خطر عوارض جبران‌ناپذیر مانند نارسایی قلبی یا حتی مرگ شود.
آگاهی بیمار و اطرافیان او نسبت به علائم هشداردهنده، می‌تواند کلید مراجعه سریع به مراکز درمانی و دریافت مراقبت‌های فوری باشد. هر چه مراجعه به پزشک یا اورژانس زودتر صورت گیرد، احتمال نجات جان بیمار و کاهش صدمات به قلب بیشتر خواهد بود. بنابراین آموزش و اطلاع‌رسانی مداوم درباره این موضوع، یکی از مؤثرترین راه‌ها برای حفظ سلامت و پیشگیری از عوارض شدید قلبی در افراد دیابتی است.
ما در دیابت 365، دوره‌های آموزشی‌ای را فراهم کرده‌ایم که در آن بهترین و حاذق‌ترین پزشکان کشور، درباره مدیریت دیابت و چگونگی کنترل آن آموزش داده‌اند. شما می‌توانید از طریق این دوره‌ها، راه درست و سادۀ مدیریت دیابت و جلوگیری از عوارض جدی آن را بیاموزید
