- نویسنده: sepahrad_farzami – نویسنده تخصصی حوزه سلامت
- تایید علمی: دکتر سعید کلباسی فوق تخصص غدد و متابولیسم
- بازبینی نهایی: شهلا صفائی- استراتژیست محتوا و ناظر نهایی
عوارض دیابت مشکلات و بیماریهای گوناگونی را شامل میشوند؛ به عبارتی دیگر، دیابت میتواند بر اندامهای گوناگونی تاثیر بگذارد. یکی از عوارض این بیماری، مشکلات ریوی مربوط به دیابت است. ریهها بهعنوان اندامی حیاتی وظیفه تأمین اکسیژن و دفع دیاکسیدکربن را بر عهده دارند. هرگونه اختلال در عملکرد آنها میتواند زندگی روزمره فرد را دچار مشکل کند. پژوهشها نشان دادهاند که دیابت میتواند ظرفیت ریوی را کاهش دهد و فرد را در معرض مشکلات تنفسی قرار دهد. از عفونتهای مکرر گرفته تا تنگی نفس و بیماریهای مزمن ریوی، همه میتوانند پیامدهای پنهان دیابت باشند.
ما در این مقاله به عوارض ریوی دیابت، انواع آن و راهکارهای پیشگیری از آن میپردازیم.

این مقاله صرفاً با هدف آگاهی شما منتشر شده است. توصیه میشود برای هرگونه مشاوره پزشکی، تشخیص یا درمان، با یک متخصص مشورت کنید.
دیابت چگونه سلامت ریه را تهدید میکند؟
ریهها یکی از حیاتیترین اندامهای بدن هستند که نقش اصلی آنها تبادل اکسیژن و دیاکسیدکربن است. در هر نفس، ریهها اکسیژن را وارد جریان خون میکنند و دیاکسیدکربن را که محصول متابولیسم بدن است، خارج نمایند. عملکرد صحیح ریهها برای حفظ سلامت تمام بافتها و اندامهای بدن ضروری است. هرگونه اختلال در این روند میتواند باعث کاهش کیفیت زندگی و بروز مشکلات جدی برای سلامت عمومی شود.
در سالهای اخیر، پژوهشهای علمی نشان دادهاند که دیابت، بهویژه در صورت کنترلنشدن قند خون، میتواند تأثیر منفی بر عملکرد ریهها داشته باشد. وقتی سطح قند خون برای مدت طولانی بالا باقی بماند، تغییرات متعددی در بافتهای ریوی و عروق خونی ایجاد میشود. یکی از این تغییرات بروز التهاب مزمن در بافت ریه است که در درازمدت میتواند به سفت شدن یا کاهش انعطافپذیری ریهها منجر شود. علاوه بر این، قند خون بالا میتواند باعث ضخیم شدن دیواره رگهای خونی در ریه شود و تبادل اکسیژن و دیاکسیدکربن را دشوارتر کند.
یکی دیگر از پیامدهای مهم دیابت بر ریهها، آسیب به اعصاب مرتبط با کنترل تنفس است. این اعصاب در شرایط افزایش قند خون ممکن است کارایی خود را از دست بدهند و به این ترتیب، توانایی فرد در انجام فعالیتهای تنفسی کاهش یابد. مجموع این عوامل میتواند به پدیدهای منجر شود که در پزشکی از آن با عنوان «کاهش ظرفیت ریوی» یاد میشود. کاهش ظرفیت ریوی به این معناست که ریهها توانایی کمتری در دم و بازدم کامل دارند و این مسئله در افراد دیابتی نسبت به افراد سالم شایعتر است. (منبع)
بیشتر بدانید: (عوارض دیابت چیست؟)
انواع مشکلات ریوی مرتبط با دیابت چیست؟ و چه علائمی دارند؟
دیابت میتواند به طرق مختلف، عملکرد ریه را مختل کند. این بیماری یا میتواند به عنوان زمینهساز مشکلات ریوی واقع شود و یا میتواند روند درمان و بهبودی را سخت و دشوار نماید.
در ادامه به این مشکلات و علائم هر یک اشاره میکنیم.
۱. آسم
آسم یک بیماری شایع ریوی است که باعث ایجاد مشکلات تنفسی دورهای میشود. طبق تحقیقاتی که انجام شده است، داشتن دیابت، بهویژه دیابت نوع ۲، میتواند احتمال ابتلا به آسم را بیشتر کند.
علائم آسم عبارتند از:
- تنگی نفس یا دشواری در نفس کشیدن
- خسخس سینه (صدای سوتمانند هنگام نفس کشیدن)
- احساس فشار یا سنگینی در قفسه سینه، شبیه به باندی که دور سینه محکمتر میشود
- سرفه
در حملات آسم، این علائم میتوانند شدیدتر و موقتاً بدتر شوند. درمانهای آسم شامل استفاده از داروهایی از طریق استنشاق (اسپری یا اینهالر) و مصرف استروئیدها میشود. (منبع)
۲. بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)
بیماری انسدادی مزمن ریه یا COPD به وضعیتی گفته میشود که در آن جریان هوا در ریهها مسدود میشود و خروج هوا بهسختی انجام میگیرد.
COPD بیماری شایعی است که اغلب افراد میانسال یا سالمند را تحت تأثیر قرار میدهد؛ بهویژه کسانی که سیگار میکشند یا سابقه مصرف سیگار دارند. نرخ ابتلا به COPD در افراد دارای چاقی و کسانی که HbA1c بالاتری دارند نیز بیشتر است.
بیشتر بدانید: (هموگلوبین A1C چیست؟)
علائم COPD عبارتند از:
- تنگی نفس هنگام انجام فعالیتهای روزمره
- سرفههای طولانیمدت
- خسخس سینه
- تولید بیش از حد خلط یا مخاط نسبت به حالت عادی
اگرچه ارتباط دقیق میان COPD و دیابت هنوز بهطور کامل شناخته نشده است، اما شواهد نشان میدهند که وجود دیابت میتواند مدیریت COPD را دشوارتر کند. درمانهای COPD میتوانند در جلوگیری از پیشرفت بیماری و کنترل علائم کمککننده واقع شوند. این درمانها شامل ترک سیگار، داروهای استنشاقی، قرص، ورزش و در موارد نادر جراحی هستند.
یکی از روشهای اصلی درمان COPD، مصرف داروهای استروئیدی است. استروئیدها میتوانند علائم را کنترل کرده و از بدتر شدن آنها جلوگیری نمایند. با این حال، استروئیدها ممکن است کنترل دیابت را دشوارتر کرده و حتی باعث بروز «دیابت ناشی از استروئید» شوند، زیرا این داروها سطح قند خون را بالا برده و مقاومت به انسولین را افزایش میدهند.
به همین دلیل، اگر دیابت دارید، قبل از شروع مصرف استروئید حتماً پزشک خود را مطلع کنید. ممکن است لازم باشد قند خونتان را بیشتر کنترل کنید و در صورت نیاز دارو یا انسولین بیشتری برای حفظ قند خون در محدوده هدف، مصرف نمایید.
۳. عفونتهای دستگاه تنفسی
عفونتهای دستگاه تنفسی (RTIs) به بخشهایی از بدن که در فرآیند تنفس نقش دارند (مانند سینوسها، گلو، مجاری هوایی یا ریهها) حمله میکنند. به عنوان مثال، عفونت قفسه سینه نوعی عفونت در ریهها یا مجاری هوایی بزرگ است.
علائم این نوع عفونتها عبارتند از:
- سرفه (ممکن است همراه با خلط شفاف، سفید، زرد یا سبز باشد)
- درد قفسه سینه هنگام سرفه
- تنگی نفس
- گلودرد
- آبریزش بینی
- تب بالا
- احساس عمومی ناخوشی و ضعف
افرادی که مبتلا به دیابت هستند، در صورت ابتلا به عفونت تنفسی شرایط سختتری را به نسبت افرادی که دیابت ندارد، تجربه خواهند کرد. چراکه سطح بالای قند در مایعات اطراف ریهها، میتواند توانایی بدن برای مقابله با باکتریها را کاهش داده و شرایط رشد آنها را آسانتر کند. به عنوان مثال، ذاتالریه (پنومونی) نوعی التهاب ریه است که معمولاً بر اثر عفونت ایجاد میشود؛ ابتلا به دیابت میتواند شما را در برابر ذاتالریه آسیبپذیرتر کند.
نوع درمان عفونت دستگاه تنفسی به نوع عفونت و علائم شما بستگی دارد. برای مثال، اگر عفونت ناشی از باکتری باشد، مانند ذاتالریه، پزشک ممکن است برایتان آنتیبیوتیک تجویز کند. (منبع)
به طور کلی میتوان اینچنین برداشت کرد که افراد مبتلا به دیابت، در برابر مشکلات ریوی آسیبپذیرتر هستند. بنابراین اگر شما نیز با دیابت درگیر هستید، بهتر است در صورت مشاهده هرگونه علائم و نشانه از این مشکلات، سریعاً با پزشک متخصص مشورت کرده و ویزیت شوید.
چگونه میتوان از مشکلات ریوی مرتبط به دیابت جلوگیری کرد؟
خوشبختانه مانند بسیاری از عوارض دیگر دیابت، مشکلات ریوی مربوط به دیابت نیز با مراقبت و اصلاح سبک زندگی قابلپیشگیری هستند. برای پیشگیری از بروز این عارضه، کافیست موارد زیر را موردتوجه داشته باشید:
- کنترل قند خون و نگه داشتن آن در محدوده هدف
- مدیریت سطح چربیهای خون و فشار خون برای محافظت از رگها و اعصاب
- داشتن فعالیت بدنی منظم و رعایت رژیم غذایی سالم
- ترک سیگار (مهمترین اقدام برای محافظت از ریهها)
- بهروز نگه داشتن واکسیناسیونها (منبع)
بیشتر بدانید: (آیا قند خون به فشار خون مرتبط است؟)
آزادانه نفس بکشید!
مهمترین چیزی که میبایست دربارۀ مدیریت دیابت بدانید، این است که این بیماری به معنای محدودیت نیست. شما میتوانید با رعایت نکاتی ساده اما حیاتی، سلامتی خود را تضمین کرده و همچنین از زندگی لذت ببرید. در مورد عوارض دیابت نیز میتوان بدینسان اظهار کرد که اگرچه این بیماری عوارضی خطرناک، پیچیده و حتی تهدیدکنندۀ زندگی دارد، اما قابل مدیریت و پیشگیری هستند.
نفسکشیدن مهمترین نشانه حیات و زندگی ما است و بروز کوچکترین خللی در آن، میتواند زندگی ما را با تغییرات بزرگی همراه کند. بنابراین اگر مبتلا به دیابت هستید، همین حالا، پیش از آنکه دیر بشود، پیشگیری کنید.
ما در دیابت ۳۶۵، دورههای آموزشیای را فراهم کردهایم که در آن بهترین و حاذقترین پزشکان کشور، درباره مدیریت دیابت و چگونگی کنترل آن آموزش دادهاند. شما میتوانید از طریق این دورهها، راه درست و سادۀ مدیریت دیابت و جلوگیری از عوارض جدی آن را بیاموزید.
